Patenty konieczne do spełnienia normy – warunki licencji przymusowej

(Foto von Erik Mclean von Pexels)

Interesująca dyskusja nt. warunków licencji przymusowej do stosowania patentów koniecznych do spełnienia normy odgrywająca się w kilku postępowaniach sądowych w Niemczech między Nokią a Daimlerem zakończyła się pozasądową ugodą między zainteresowanymi stronami. Na skutek zakończenia sporu sądowego w drodze ugody TSUE nie będzie miał okazji do rozstrzygnięcia, które podmioty w łańcuchu dostaw mają prawo żądać udzielenia licencji przez właściciela patentu. Mając na względzie przyszłe kierunki rozwoju nowych technologii, w szczególności Internet of Things, można zauważyć tendencję niemieckiego Federalnego Urzędu Kartelowego na korzyść podejścia „License-to-All”, czyli licencja dla wszystkich.

Patenty konieczne do spełnienia normy

Przedmiotowe normy przemysłowe to uzgodnienia między przedstawicielami przemysłu i różnymi instytucjami mające na celu ujednolicenie technologii w celu zagwarantowania, że sprzęty lub podzespoły różnych producentów będą ze sobą kompatybilne, lub będą umożliwiały wymianę danych. Normy są rozpowszechnione wszędzie tam gdzie konieczna jest komunikacja między sprzętami równych producentów, np. GSM, UMTS, LTE, Bluethooth, WiFI lub MPEG. Oprócz rynku telefonów komórkowych dotyczą również branży samochodowej, farmaceutycznej i internetu rzeczy. Aby umożliwić wymianę danych, producent sprzętu nie ma wyboru i musi zastosować rozwiązanie spełniające normę. Kiedy spełnienie wymogów normy prowadzi bez wyjątku do konieczności użycia rozwiązania chronionego patentem mówi się o SEP, czyli patencie koniecznym do spełnienia normy.

Licencja przymusowa

Właściciel SEP ma monopol na określonym rynku, ponieważ producenci sprzętu lub komponentów są zależni od korzystania z jego patentu. Z tej przyczyny przyjmuje się, że każdy zainteresowany ma prawo żądać udzielania licencji przez właściciela patentu na warunkach uczciwych, rozsądnych i niedyskryminujących (FRAND – „fair, reasonable and non discriminatory”). W przypadku wniesienia przez właściciela SEP powództwa o zaniechanie używania rozwiązania, użytkownik technologii może uczynić właścicielowi patentu zarzut nadużycia pozycji dominującej na rynku na podstawie art. 102 TFEU (Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej) i § 19 GWB (niem. Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen), jeśli właściciel patentu nie umożliwił zawarcia licencji na warunkach FRAND. To, kiedy warunki licencji są uczciwe, rozsądne i niedyskryminujące, zależy od oceny w konkretnym przypadku.

Spór między Nokią a Daimlerem – licencja w ramach wielopoziomowych łańcuchów dostaw

Właściciel patentu, fiński dostawca telefonów komórkowych i sprzętu telekomunikacyjnego Nokia pozwał koncern motoryzacyjny Daimler, popularnie nazywanym też Mercedesem, za naruszenie jednego z ich patentów w związku z wykorzystaniem rozwiązań technologii LTE m.in. w pojazdach łączących się z internetem oraz w pokładowych systemach nawigacyjnych. Daimler z kolei zarzucił Nokii naruszenie pozycji dominującej na rynku, ponieważ ta nie chciała udzielić licencji dostawcom Daimlera a jedynie samemu Daimlerowi. W podejściu reprezentowanym przez Nokię produkcja komponentów korzystających z rozwiązania chronionego patentem przez dostawców podciągana jest pod licencję udzieloną Daimlerowi na zasadzie „have made”. Swoboda dostawców do korzystania z technologii w relacji z innymi odbiorcami jest zatem ograniczona.

W jednej z wielu spraw dotyczących naruszenia patentu Nokii Sąd Krajowy w Mannheim przychylił się do stanowiska Nokii, że ma ona prawo do ​swobody decydowania, któremu podmiotowi i na jakim etapie, w ramach wielopoziomowych łańcuchów dostaw, przyznawane są licencje.

W kolejnej odsłonie spraw rozstrzyganych między Nokią a Daimlerem o naruszeniu patentu, Izba Cywilna Sądu Krajowego w Düsseldorfie zdecydowała się jednak skierować do TSUE pytania dotyczące licencjonowania patentów koniecznych do spełnienia normy w ramach wielopoziomowych łańcuchów dostaw. Sąd w Düsseldorfie chciał tym samym dokonać ostatecznego ustalenia, czy wnoszone przez Nokię roszczenie o zaniechanie nie stanowi nadużycia w rozumieniu tzw. „dominującej pozycji na rynku licencji”.  TSUE miałoby rozstrzygnąć, czy właściciel SEP nadużywa swoją pozycję dominującą, wnosząc powództwo o stwierdzenie naruszenia patentu bez uprzedniego spełnienia wniosku o udzielenie licencji złożonego przez podwykonawcę korzystającego jego z patentu. Jak wiadomo z doniesień prasowych (link zewnętrzny: https://www.heise.de/news/Auto-Patentkrieg-Nokia-und-Daimler-begraben-das-Kriegsbeil-6059214.html) strony sporu zawarły ugodę pozasądową odcinając TSUE możliwość rozstrzygnięcia kwestii prawnych. Warunki ugody nie zostały opublikowane.

Zakończenie

Prawo dostawców komponentów do żądania udzielenia licencji przez właściciela SEP nie zostało wyjaśnione przez TSUE. W niemieckim orzecznictwie nie jest widoczna jednolita linia na korzyść „License-to-All” lub „Access-to-All”. Spór między Nokią a Daimlerem może jednak zostać wykorzystany w negocjacjach między właścicielem SEP a podmiotem korzystającym z rozwiązania chronionego patentem.

Sprawdź pełną ofertę Kancelarii

• Doradztwo podatkowe w Niemczech
• Księgowość w Niemczech
• Biuro rachunkowe w Niemczech
• Obsługa prawna w Niemczech
• Adwokat w Niemczech