Naruszenia praw autorskich w Internecie – metody obliczenia odszkodowania w Niemczech

(Foto von Markus Spiske  von Pexels)

Sprzedaż produktów lub usług drogą internetową opiera się przede wszystkim na właściwym promowaniu i optycznym zaprezentowaniu oferowanych towarów. Zdjęcia widniejące w wirtualnych katalogach przedsiębiorstw jako element informujący użytkowników o charakterze działalności i oferowanych towarach nabierają szczególnie istotnego znaczenia. Materiał zdjęciowy mający przykuć uwagę klientów często jednak przykuwa również uwagę nieuczciwych konkurentów, którzy postanawiają wykorzystać go nieodpłatnie we własnych ofertach. Takie zachowanie jest w ogromnej większości przypadków niezgodne z prawem. Właściciele praw autorskich mogą podjąć kroki, o których pisaliśmy na naszym blogu, w szczególności dochodzić odszkodowania. Na wysokość odszkodowania wpływa wiele czynników, które muszą być wzięte pod uwagę w każdym indywidualnym przypadku.

Prawa autorskie a publikacje na platformach sprzedażowych

Publikacja fotografii lub zdjęć w opisie produktów umieszczanych na platformach z reguły nie prowadzi do utraty praw autorskich przez podmiot publikujący materiał. Istotny wyjątek stanowi jednak platforma Amazon. Sprzedawcy publikując zdjęcia na tej platformie przenoszą nieodpłatnie prawo autorskie do powielania, rozpowszechniania, dokonywania zmian itd. na operatora witryny. Zgodnie z zasadami funkcjonowania portalu Amazon, oferty wszystkich innych sprzedawców oferujących identyczny produkt są „podwieszane” do jednego, głównego opisu. Obecnie w orzecznictwie poprawność prawna takiego postępowania jest już bezsporna. W przypadku platform działających na podobnej zasadzie co Amazon warto zapoznać się z klauzulami regulaminu dotyczącymi praw autorskich. W pozostałych przypadkach można przejść do działania.

Różnica między dziełem fotograficznym a zdjęciem

W prawie niemieckim w kontekście ochrony praw autorskich rozróżnia się dzieła fotograficzne i zdjęcia. Podział ma wpływ na wysokość odszkodowania.

Dzieła fotograficzne zgodnie z § 2 ust. 1 nr 5 UrhG (= niemiecka ustawa o ochronie praw autorskich) stanowią wynik działalności twórczej autora skupiającej się przykładowo na unikalnym doborze światła, perspektywy, kompozycji lub aranżacji. Jeśli obraz nie posiada takich cech wskazujących na pracę twórczą, mówi się o zdjęciach. Typowe przykłady zdjęć to zdjęcia rodzinne, urlopowe, a także nieprofesjonalne zdjęcia produktów.

Prawo do wyboru w przypadku metody obliczania szkody

W przypadku zawinionego wykorzystania zdjęcia lub dzieła fotograficznego bez zgody autora użytkownik jest winien autorowi odszkodowanie w oparciu o § 97 ust. 2 zdanie 1 UrhG. Zasadniczo zgodnie z § 249 BGB (= niemiecki kodeks cywilny), osoba naruszająca prawo powinna przywrócić stan, jaki istniałby, gdyby naruszenie nie miało miejsca. W zakresie praw autorskich poszkodowany ma możliwość wyboru metody obliczenia wysokości szkody za pomocą jednej z następujących metod:

• rzeczywistej szkody, w tym utraconych korzyści (§ 252 BGB),
• przychodu uzyskanego przez podmiot naruszający na skutek naruszenia (§ 97 ust. 2 zdanie 2 UrhG),
• fikcyjnej opłaty licencyjnej (§ 97 ust. 2 zdanie 3 UrhG).

Korzystając z prawa wyboru metody obliczenia szkody poszkodowany może zastosować najwygodniejszy dla niego sposób obliczenia. Przy tym z reguły trudno jest udowodnić szkodę rzeczywistą lub przychód podmiotu naruszającego. W konsekwencji metoda fikcyjnej opłaty licencyjnej jest jedną z najczęściej stosowanych metod. Wysokość odszkodowania odpowiada wtedy kwocie, którą podmiot naruszający prawa autorskie musiałby zapłacić za licencję autorowi dzieła, gdyby została zawarta umowa licencyjna. Obliczenia opierają się na założeniu, że ten, kto narusza wyłączne prawa innych osób, nie powinien znajdować się w lepszej sytuacji, niż jeśli działałby za zgodą właściciela praw autorskich. Obliczenie odszkodowania metodą fikcyjnej opłaty licencyjnej nie prowadzi jednak do nabycia praw autorskich przez podmiot naruszający prawa ani ze skutkiem wstecz ani na przyszłość.

Zadośćuczynienie z tytułu strat niematerialnych

Oprócz odszkodowania w niektórych przypadkach poszkodowany może dochodzić zadośćuczynienie z tytułu strat niematerialnych. Pod tym pojęciem należy rozumieć pieniężną rekompensatę za szkodę, która nie jest stratą finansową (97 ust. 2 zdanie 4 UrhG). Warunkiem rekompensaty finansowej za krzywdę niematerialną jest naruszenie ideowych interesów autora, takich jak np. prawo do ochrony rozwoju osobowości autora. Wówczas zostaje zakłócone „połączenie między autorem a jego dziełem‘‘, co może stanowić podstawę dla roszczenia. Wysokość zadośćuczynienia zależy od wagi naruszenia i stopnia winy, zgodnie z § 253 ust. 2 BGB.