Niedozwolone oddalenie się z miejsca wypadku w transporcie ciężarowym – część I

Nieuprawnione oddalenie się z miejsca wypadku zawarte w § 142 StGB (niemieckiego kodeksu karnego) jest jedną z najczęstszych przyczyn wytaczania procesów karnych kierowcom firm transportowym. W razie spowodowania wypadku i samowolnego oddalenia się z miejsca wypadku kierowca ciężarówki musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami prawnymi: począwszy od roszczeń odszkodowawczych i zatrzymania prawa jazdy po zakaz prowadzenia pojazdu włącznie. W związku z powyższym warto wiedzieć jak zachować się w takiej sytuacji, aby uniknąć niepożądanych konsekwencji, a także jaką strategię obrony przyjąć w przypadku postawionych już zarzutów.

Zakres obowiązywania przepisu

§ 142 StGB reguluje zakres kary dla sprawcy wypadku drogowego, który samowolnie oddalił się z miejsca wypadku, nie zostawiwszy uprzednio swoich danych pozostałym uczestnikom wypadku lub w przypadku gdy nikogo nie było na miejscu zdarzenia, nie odczekał stosownego czasu, by przekazać swoje dane osobowe. Sprawca ma zatem prawny obowiązek przebywania na miejscu wypadku, tak długo, dopóki nie udzieli wszelkich informacji wymaganych do zabezpieczenia dowodów. Musi on wskazać osobie poszkodowanej, że jest stroną, która brała udział w zdarzeniu drogowym oraz podać swoje dane kontaktowe, potrzebne do jego zidentyfikowania. Jeśli osoby poszkodowanej nie ma w okolicy, sprawca zobowiązany jest czekać stosownie długo, by ta mogła zebrać jego dane osobowe, które umożliwią jej późniejsze dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Kwestia tego, jak długo należy oczekiwać na miejscu wypadku zależy w dużej mierze od okoliczności. Zasadniczo, w zależności od stopnia wyrządzonej szkody, należy odczekać co najmniej 30 minut do 2 godzin. Przykładowo, jeśli wypadek zdarzył się w nocy, to nawet przy znacznych szkodach odczekanie 20 minut przyjmowane jest za stosownie długie. Warto pamiętać, że samo pozostawienie kartki z danymi osobowymi za wycieraczką samochodu poszkodowanego nie zastąpi obowiązku oczekiwania, ale może wpłynąć na jego skrócenie. Popełnienie wykroczenia może wynikać także z § 142 ust. 2 StGB. Wówczas każdy, kto opuścił miejsce wypadku po upływie stosownego okresu oczekiwania lub każdy, który był uprawniony do jego opuszczenia i nie umożliwił osobie poszkodowanej pobrania swoich danych osobowych, może podlegać karze.

Wszczęcie postępowania karnego – o czym należy pamiętać?

Już na samym początku szczególną uwagę należy zwrócić na okoliczność, w jakim dokładnie miejscu doszło do wypadku, ponieważ zakres obowiązywania § 142 StGB ograniczony jest wyłącznie do wydarzeń na drogach publicznych. Jest to pytanie o tyle istotne, gdyż zaskakująco duża liczba wypadków ma miejsce jeszcze na terenie należącym do spedytora oraz na miejscach parkingowych podczas parkowania lub rozładunku i załadunku towarów. Przepis ten nie będzie miał zatem zastosowania w przypadku wypadków, które miały miejsce na terenie firmy. Kolejną istotną kwestią w związku z ewentualnym wszczęciem postępowania jest minimalna wysokość powstałej szkody. Odpowiedzialność karna na podstawie § 142 kodeksu karnego nie wchodzi  w rachubę, jeżeli szkoda wynikająca z wypadku jest „całkowicie nieistotna”, co oznacza, że ​​jest to szkoda niewielka (tzw. granica szkody bagatelnej). Warto pamiętać, że to orzecznictwo sądowe wyznacza granicę bagatelnych szkód, a sama kwota, do której przyjmuje się wspomniane nieistotne szkody stale wzrasta. Obecnie, granica szkody bagatelnej wynosi 50 EUR. Zatem Ci, którzy oceniają zbyt nisko wysokość powstałej szkody, ryzykują wszczęcie postępowania karnego przeciwko sobie.

Błędy w ocenie wypadku

W praktyce procesowej duże znaczenie mają również błędy w ocenie wypadku. Do przestępstwa na podstawie § 142 StGB dochodzi wtedy, gdy osoba biorąca udział w wypadku jest świadoma, że spowodowała wypadek lub wyrządziła szkodę stronie trzeciej. Z reguły oskarżony twierdzi, że nie zauważył wypadku drogowego – w takich sytuacjach mogą być bardzo pomocne zeznania świadków, którzy mogą obiektywnie zrelacjonować zaistniałe wydarzenie. Szybko jednak można przyjąć błędne założenie, że kierowca musiał usłyszeć kolizję. Podczas zderzenia pojazdem ciężarowym należy wziąć pod uwagę specjalne okoliczności typowe dla tego typu pojazdów. Czynnikiem utrudniającym prawidłowe rozpoznanie zaistniałej sytuacji na drodze jest często głośna praca silnika – hałas kolizji może być akustycznie tłumiony przez odgłosy wydobywające się z maszyny. Ponadto w nowoczesnych ciężarówkach kabina jest oddzielona od podwozia własnym systemem sprężyn i amortyzatorów. Warto pamiętać także o aspektach pogodowych, takich jak chociażby ograniczona widoczność. Jeśli zeznanie oskarżonego jest wiarygodne, prokurator umorzy postępowanie karne z powodu braku uzasadnionego podejrzenia o popełnieniu przestępstwa nawet w przypadku dużej szkody. Jeżeli jednak postępowanie karne nie zostanie zakończone na tym etapie, należy natychmiast zlecić rzeczoznawcy sporządzenie ekspertyzy. W przypadku gdy opinia eksperta będzie zawierała korzystne wnioski, powinna zostać przedłożona sędziemu przed upływem terminu.  

Kara finansowa

§ 142 StGB ma na celu nie tylko wyjaśnienie zaistniałych wypadków drogowych, ale również ochronę powstałych w wyniku kolizji drogowych roszczeń cywilnych oraz umożliwienie ich prawnego dochodzenia. Stąd też w związku z jego niebagatelnym znaczeniem, § 142 ust. 1 StGB przewiduje karę pozbawienia wolności do lat trzech lub karę grzywny. Obecnie, powyższe przestępstwo drogowe podlega karze 3 punktów karnych w rejestrze we Flensburgu, a także możliwe jest nałożenie na sprawcę zakazu prowadzenia pojazdu na maksymalnie trzy miesiące oraz cofnięcie pozwolenia na prowadzenie pojazdu, w zależności od stopnia spowodowanych szkód materialnych oraz uszkodzenia osób trzecich.