Skuteczność zapisów umownych dotyczących obowiązku wymiany palet i pytanie czy zleceniodawca może rozliczać brak wymiany palet z frachtem.

(Foto von Pixabay von Pexels)

Sąd Krajowy w Düsseldorf rozstrzygnął dnia 06.08.2018 r., że klauzula dotycząca wymiany palet jest tylko wtedy zgodna z treścią § 307 ust. 1 zdanie 1 BGB (niemieckiego kodeksu cywilnego), gdy przewoźnik otrzymuje dodatkową opłatę za wymianę palet. Zgodnie z § 307 ust. 1 zdanie 1 BGB postanowienia ogólnych warunków umów są wówczas nieskuteczne, gdy naruszają zasady dobrej wiary. Oznacza to w konsekwencji, że większość aktualnie praktykowanych klauzul zleceniodawców, które nakładają na przewoźników obowiązek wymiany palet, a ich brak sankcjonują opłatami, jest nieskuteczna i nie powoduje powstania wzajemnego roszczenia względem roszczenia o zapłatę frachtu.

Warto pamiętać, że nawet jeśli decyzja w sprawie obowiązku zapłaty została zasadniczo zatwierdzona, należy wprowadzić rozróżnienie między umowami o podwójnej wymianie, klasycznymi umowami dot. wymiany palet, zamianą palet z obowiązkiem pomostowym oraz obowiązkiem przejęcia ryzyka zamiany palet. Pierwsze trzy formy wymienionych umów nakładają dodatkowe obowiązki na przewoźników, takie jak np. transport palet w obie strony, jednakże nie regulują kwestii przejęcia ryzyka wymiany palet.

„Umowa gwarancyjna”

Przejęcie ryzyka wymiany palet nie jest w praktyce wymogiem powszechnym, gdyż znacznie odbiega od zwykłych obowiązków przewoźnika wynikających z umowy transportowej. Zatem opłatę za przejęcie takiego ryzyka należy postrzegać jako dodatkowe wynagrodzenie za dodatkowy nakład pracy a nie wynagrodzenie za standardowe zlecenie transportowe.

Ponadto, w przeciwieństwie do częściowo podtrzymywanej opinii, obowiązek przewoźnika wobec swojego zleceniodawcy do dysponowania pustymi paletami w określonym terminie – niezależnie od zwrotu palet przez odbiorcę towarów – nie kwalifikuje się jako umowa pożyczki rzeczy zamiennych (niem. Sachdarlehensabrede). Brakuje jej podstawowego elementu takiej umowy – mianowicie, obowiązku przekazania przewoźnikowi przez pożyczkodawcę (tutaj zleceniodawcę) własności powierzonego przedmiotu. W związku z tym należy założyć, że umowa pomiędzy przewoźnikiem a zleceniodawcą jest dodatkową umową gwarancyjną, ponieważ przewoźnik obiecuje zleceniodawcy odpowiadać za szkodę, jeśli odbiorca nie wyda mu żadnych palet w drodze wymiany. W związku z tym za przejęcie takiej gwarancji przewoźnikowi przysługuje odrębne wynagrodzenie.

Podsumowanie

W przypadku wielu klauzul umownych dotyczących wymiany palet nie jest jasne, kto ponosi odpowiedzialność i ryzyko związane z ich wymianą, szczególnie za zwrot w punkcie rozładunku. Dlatego też warto wiedzieć, że klauzule paletowe nie mogą być niekorzystne dla tylko jednej strony umowy, którą najczęścięj jest przewoźnik. Ponadto nie można wymagać od przewoźnika, aby ten w celu spełnienia obowiązku wymiany palet musiał odbywać niewspółmiernie duże odległości w celu odebrania i dostarczenia palet w miejsce ich wymyślonego przez zleceniodawcę przeznaczenia. Skuteczność takich klauzul jest często prawnie wątpliwa a wielu przypadkach skuteczności tej po prostu brak. Klauzule są mimo to stosowane i wielu przewoźników odpuszcza dochodzenie roszczeń o zapłatę frachtu, które zostały rzekomo rozliczone z brakiem wymiany palet, gdyż wstąpienie na drogę sądową związane jest z dodatkowymi kosztami. Należy przy tym jednak wiedzieć, że koszta sądowe wraz z kosztami zastępstwa muszą zostać pokryte przez tą stronę procesu, która go przegra a w tym wypadku często będzie to nie przewoźnik a zleceniodawca chcący rozliczać fracht z rzekomymi roszczeniami z braku wymiany palet.