Naruszenie praw własności intelektualnej w transporcie transgranicznym do Niemiec i wynikające z tego zagadnienia prawne oraz problemy z niemieckim urzędem celnym podczas odprawy (część 2)

(Foto von Pixabay von Pexels)

Kwestię naruszenia praw własności intelektualnej w transporcie transgranicznym do Niemiec, a w szczególności zagadnienie praw podmiotów, których własność intelektulana potencjalnie bądź faktycznie została naruszona wobec przewoźnika, opisywaliśmy na łamach naszego bloga TUTAJ. W obliczu szeroko rozpowszechnionego procederu podrabiania wszelakich towarów, głównie tych importowanych z krajów azjatyckich, urząd celny ma obowiązek przeprowadzania kontroli, wstrzymania transportu, a nawet wszczęcia stosownego postępowania w trybie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) o Nr 608/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/2003, w przypadku nawet najmniejszego podejrzenia o naruszenie prawa własności intelektualnej. Z punktu widzenia przewoźnika (tudzież spedycji), niezwykle istotna jest więc wiedza na temat tego, jak zareagować w przypadku kontroli i ewentualnego postawienia zarzutu naruszenia prawa własności intelektualnej, aby uniknąć związanej z tym odpowiedzialności, kosztów związanych z kontrolą ładunku oraz dodatkowych roszczeń wynikających np. z wydłużenia się okresu realizacji zlecenia bądź związanych z utratą towaru spowodowaną wykonaniem wspomnianego rozporządzenia.

I. Prawa przewoźnika wobec zleceniodawcy

Przewoźnik przy przejmowaniu towaru do przewozu zwykle nie jest świadomy, że przyjmuje towar podrobiony.  Mimo to, jako posiadacz (zależny) jest jedną ze stron uczestniczących w procedurach kontrolnych i musi się zastosować z jednej strony do poleceń urzędu celnego, a z drugiej do decyzji podmiotów, których dana sprawa dotyczy. Koszty, które poniesie przewoźnik w związku z procedurą celną w tym zakresie, może przenieść na stronę, która faktycznie naruszyła prawo własności intelektualnej. Wydaje się to proste, jednak w praktyce może okazać się wysoce problematyczne.

1. Realizacja bądź zakończenie zlecenia i prawo do zapłaty ceny frachtu

Co do zasady przewoźnik jest zobowiązany wobec zleceniodawcy do wykonania zawartej umowy przewozu. Innymi słowy, zleceniodawca ma prawo do domagania się od przewoźnika dostarczenia towaru do miejsca wskazanego w wystawionym liście przewozowym. W przypadku zatrzymania przewozu przez organy celne w związku z domniemanym przewozem towarów podrobionych, przewoźnik powinien poinformować o tym swojego zleceniodawcę i zażądać od niego stosownych instrukcji. Niezależnie od tego, czy transport będzie kontynuuowany (np. w przypadku niepotwierdzenia się podejrzenia o przewóz towarów podrobionych), czy też zatrzymany przez organ celny do szczegółowej kontroli, przewoźnik ma prawo do otrzymania należnego mu przewoźnego.  W żadnym przypadku zleceniodawca nie może „zmusić“ przewoźnika do realizacji przewozu, jeśli ten wykonując polecenie musiałby działać wbrew prawu.

2. Właściwa reakcja przy wszczęciu procedury zniszenia

W przypadku zatrzymania przewozu przez organy celne w związku z domniemanym przewozem towarów podrobionych i udowodnieniem przewożenia takich towarów, przewoźnik powinien poinformować o tym swojego zleceniodawcę. Istotnym jest również, aby w takiej sytuacji przewoźnik przekazał zleceniodawcy wszystkie dokumenty, które otrzymał od urzędu celnego, wraz z informacją, który urząd zatrzymał towar. Przewoźnik musi również zawezwać zleceniodawcę do podjęcia decyzji dotyczącej dalszej realizacji przewozu oraz określenia się, czy ten wydaje zgodę na zniszczenie towaru. W żadnym wypadku przewoźnik nie powinien sam podejmować decyzji o zniszczeniu ładunku. Zgoda ta z upływem czasu jest wprawdzie domniemana (art. 23 ust. 1 lit. c. rozporządzenia), jednakże z ostrożności nie powinna być wydana przez przewoźnika.

3. Prawo do odszkodowania za poniesione szkody

Procedura celna związana z ujawnieniem towarów podrobionych w przesyłce przewożonej przez przewoźnika w ekstremalnych przypadkach może trwać nawet kilkanaście dni, co może wiązać się z wystąpieniem dość znacznych kosztów, które przewoźnik będzie musiał pokryć w pierwszej kolejności. Należy zwrócić uwagę jednak na fakt, że ich wysokość często przewyższa uzgodnioną zapłatę za przewóz. Ponadto przewoźnik jest pierwszym podmiotem, który jest w kontakcie z urzędem celnym i powinien działać w szeroko pojętym interesie zarówno swoim, jak też zlecającego. Istotnym jest, aby przewoźnik dokonał tylko tych czynności, które z prawnego punktu widzenia są niezbędne, gdyż ma prawo dochodzić od zleceniodawcy lub właściciela towaru roszczeń o zwrot poniesionych kosztów powstałych wyłącznie  wskutek uzasadnionych i prawnych działań.

II.Jak zachować się w trakcie kontroli celnej – podsumowanie

Procedury związane z kontrolami przeprowadzanymi przez organy celne w związku z naruszaniem przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) o Nr 608/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne są niestety mocno skomplikowane. Doświadczenie wskazuje, że niemalże każdy przypadek wymaga interwencji prawnej, bez której przewoźnik lub inne podmioty uczestniczące w przewozie nie powinny podejmować żadnych działań i decyzji.

Niemniej jednak istnieje kilka istotnych zasad, które przewoźnik powinien stosować przy kontrolach celnych. Pierwszą najważniejszą zasadą jest natychmiastowe i szczegółowe poinformowanie zleceniodawcy o zaistniałej sytuacji. Fakt zatrzymania i ewentualnie zniszczenia towaru jest istotny głównie dla właściciela i to on musi podejmować decyzje związane z dalszym jego losem. Kolejną istotną zasadą jest ścisła współpraca z urzędem celnym i podmiotem posiadającym prawo własności intelektualnej, ale jedynie w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego i podjęcia stosownych decyzji przez zleceniodawcę lub właściciela ładunku (przewoźnik nie powinien decydować za nich). Jeżeli przewoźnik zostanie zawezwany do wydania zgody na zniszczenie towaru,  nie powinien wyrażać żadnego stanowiska w sprawie i niezwłocznie przekazać otrzymane wezwanie na zleceniodawcę lub właściciela ładunku. Jeżeli zleceniodawca lub właściciel towaru nie poinformują organu celnego o zgodzie na zniszczenie towaru w terminach przewidzianych w rozporządzeniu, w przypadku jego zniszczenia, przewoźnik co do zasady nie będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności przez jakikolwiek podmiot związany z przeprowadzoną procedurą celną. Istotnym zatem jest, aby przewoźnik podejmował jedynie takie decyzje, które z prawnego punktu widzenia są niezbędne. Tylko w takim przypadku będzie miał prawo dochodzenia od zleceniodawcy lub właściciela towaru roszczeń o zwrot poniesionych kosztów.