Mediacja na gruncie prawa niemieckiego

(Fot.: pexels.com)

Co do zasady mediacja to zorganizowane postępowanie, w którym uczestniczą przynajmniej dwie strony, które dobrowolnie dokładają starań, aby osiągnąć porozumienie i rozstrzygnąć spór korzystając z pomocy bezstronnej i wykwalifikowanej osoby trzeciej w postaci mediatora. Zadaniem mediatora jest pomoc stronom konfliktu w osiągnięciu porozumienia, przy jednoczesnym powstrzymaniu się od wyrażania swojej opinii w zakresie ewentualnego rozwiązania sporu.

Główne zalety przeprowadzenia mediacji zamiast postępowania sądowego

Mediacja jest pod wieloma względami bardziej korzystna dla stron pogrążonych w konflikcie. Przede wszystkim rozstrzygnięcie sporu na drodze mediacji jest wielokrotnie tańsze niż uczestnictwo w zwykłym postępowaniu sądowym. Ponadto mediacja pozwala na uniknięcie konfrontacji między stronami, która jest właściwa dla postępowania sądowego oraz umożliwia stronom zachowanie łączącej je więzi zawodowej lub osobistej. Ponad to daje stronom możliwość dowolnego i kreatywnego sposobu rozwiązania sporu.

Zasady postępowania mediacyjnego

Postępowanie mediacyjne rządzi się kilkoma podstawowymi zasadami, które ułatwiają jego przeprowadzenie i osiągniecie miedzy stronami konsensu. Przede wszystkim przystąpienie do postępowania mediacyjnego jest dobrowolne. Oznacza to, że absolutnie nikt nie może zmusić żadnej ze stron do mediacji przy użyciu nacisku, manipulacji, czy tez szantażu. Ponad to istotną zasadą jest konieczna neutralność mediatora. Nie może on pod żadnym pozorem narzucać swej woli stronom. Jak również nie może narzucać im własnych rozwiązań nawet, gdy jest przekonany, że są one dla stron najbardziej korzystne. Poza tym strony maja pełne prawo do zmiany osoby mediatora, jeżeli maja wątpliwości co do jego intencji, bezstronności lub jeżeli pod jakimkolwiek innym względem nie spełnia ich zdaniem innych warunków. Również sam mediator może zrezygnować z prowadzenia mediacji. Cale postepowanie mediacyjne objęte jest zasada poufności. Strony mogą tę zasadę wykluczyć.

Zakres stosowania niemieckiej ustawy o mediacji (Mediationsgesetz)

Dnia 26 lipca 2012 roku w Niemczech weszła w życie ustawa o mediacji (Mediationsgesetz), która wdraża europejska dyrektywę 2008/52/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych. Niemiej jednak zakres niemieckiej ustawy dotyczącej mediacji znacząco wykracza poza wymogi zawarte w dyrektywie Unii Europejskiej, która ustala jedynie zasady dla rozstrzygania transgenicznych sporów cywilnych i handlowych. Niemiecka ustawa obejmuje swoim zakresem wszystkie rodzaje mediacji w Niemczech, bez względu na formę sporu oraz miejsce pobytu stron. Rzeczona ustawa jest pierwszym w Niemczech aktem prawnym, który w sposób formalny reguluje usługi mediacyjne.

W niemieckim prawie wyróżniona została mediacja sądowa (przeprowadzaną przez sędziego w sadzie), przysądowa (przeprowadzana w toku postępowania sadowego) i pozasądowa (przeprowadzana niezależnie od postępowania sadowego). Dziedzinami prawa, w których najczęściej korzysta się z instytucji mediacji są prawo rodzinne, spadkowe i handlowe. Obligatoryjnie, na zgodny wniosek stron z posiedzeń mediacyjnych sporządzany jest protokół.

Mediatorzy i spierające się strony mają podczas mediacji spore pole do manewru, ponieważ niemiecka ustawa o mediacji ustanawia jedynie ogólne wytyczne. Zgodnie z tą ustawa mediacja jest sformalizowanym procesem, w którym strony konfliktu z własnej woli szukają sposobu polubownego rozstrzygnięcia dzielącego je sporu. Ustawa promuje ugodowe rozstrzyganie sporów poprzez wprowadzenie do kodeksu postępowania cywilnego uregulowań, które mówią o tym, że jeżeli strony wniosą do sądu pozew, to niezbędne będzie dołączenie oświadczenia o próbie ugodowego rozwiązania sporu przy użyciu środków pozaprocesowych lub wskazanie powodu, dla którego takie rozwiązanie nie jest możliwe. Jeżeli strony wyrażą zgodę na mediacje sąd zawiesza postępowanie.

Mediacja wiąże się z uiszczeniem wynagrodzenia mediatora. Jednak jest to ściśle związane z zawartą miedzy stronami a mediatorem umowa. Ugoda zawarta w wyniku przeprowadzenia mediacji może być egzekwowana przy udziale adwokata lub notariusza ( zgodnie z kodeksem postepowania cywilnego).