Co charakteryzuje niemiecką spółkę jawną (OHG)?

(Fot.: pexels.com)

Spółka jawna (offene Handelsgesellschaft) jest jedną ze spółek osobowych prawa handlowego. Definiuje się ją jako spółkę, której cel skierowany jest na prowadzenie działalności pod wspólną firmą, przy czym odpowiedzialność wspólników nie może zostać ograniczona wobec wierzycieli spółki (§ 105 ust. 1 niemieckiego kodeksu handlowego (Handelsgesetzbuch – HGB). Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, nie zmienia to jednak faktu, że jest samodzielnym podmiotem praw i obowiązków, może posiadać własny majątek, zobowiązania wynikające zarówno z umów, jak i z ustawy czy deliktów. Ponadto spółka jawna posiada zdolność sądową, może pozywać i być pozywana, co wynika z § 124 HGB.

Wspólnicy

Istota spółki jawnej wymaga, co do zasady, że tworzy ją dwóch lub więcej wspólników, będących osobami fizycznymi lub osobami prawnymi. Jeżeli przesłanka ta nie zostanie spełniona, spółka nie może powstać, a ta która już istnieje nie może dalej istnieć. Jak wiadomo życie pisze własne scenariusze i czasami dochodzi do sytuacji, że mimo iż spółka została założona przez dwóch lub więcej wspólników, to w wyniku późniejszych wydarzeń liczba wspólników maleje. W takiej sytuacji, jeżeli wszystkie udziały skupią się w ręku jednej osoby lub ostatni ze wspólników opuści spółkę, ulega ona wówczas rozwiązaniu bez konieczności przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Wniosek taki można wyprowadzić z § 140 ust. 1 zd. 2 HGB, który wskazuje, że ustawa nie zna instytucji jednoosobowej spółki jawnej.

Umowa spółki

Podstawę założenia spółki jawnej stanowi umowa spółki. Uregulowania dotyczące tej umowy zostały zawarte w §§ 705 niemieckiego kodeksu cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch – BGB). Treść umowy stanowią co najmniej dwa zgodne oświadczenia woli, w których wspólnicy zobowiązują się osiągnięcia wspólnego celu określonego w umowie. Umowa spółki musi zostać zawarta, co do zasady, w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, w której wkładem w spółkę jest nieruchomość; wówczas umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.

Firma

Spółka jawna, podobnie jak każda inna spółka prawa handlowego, działa pod firmą. Obowiązują tutaj ogóle zasady nadawania firmy zawarte w §§ 18 i n. HGB (w tej kwestii odsyłamy do artykułu Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Niemczech). Istotnym elementem nazwy firmy spółki jawnej jest zawarcie w niej zwrotu offene Handelsgesellschaft, OHG lub oHG.

Wpis do rejestru handlowego

Każda spółka z ograniczoną odpowiedzialnością podlega obowiązkowemu wpisowi do rejestru handlowego, § 106 HGB. Obowiązek ten ma naturę publiczno-prawną, a zgłoszenie musi nastąpić niezwłocznie po podjęciu działalności gospodarczej w formie wskazanej w § 12 HGB, tj. elektronicznie w formie poświadczonej urzędowo. Ponadto wpis do rejestru handlowego stanowi dla spółki cywilnej możliwość przekształcenia się w spółkę jawną, po zgłoszeniu i dokonaniu wpisu, § 105 ust. 2 HGB.

W zależności od tego, czy mamy do czynienia ze spółką utworzoną w trybie § 105 ust. 1 HGB czy w trybie § 105 ust 2 HGB charakter tego wpisu będzie różny. W przypadku § 105 ust. 1 HGB wpis do rejestru handlowego ma charakter deklaratoryjny. Oznacza to że potwierdza tylko isniejący stan prawny, ale nie wywołuje skutków materialno-prawnych. Natomiast w przypadku § 105 ust. 2 HGB mówimy o konstytutywnym charakterze wpisu do rejestru, ponieważ dopiero z chwilą wpisu powstaje spółka jawna.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki

Wspólnicy spółki jawnej ponoszą nieograniczoną, osobistą i solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Co prawda w stosunkach wewnętrznych między wspólnikami odpowiedzialność ta może zostać ograniczona, jednak zapisy takie nie mają zastosowania w stosunkach zewnętrznych. Dla wierzyciela spółki oznacza to, że może zwrócić się po swoją wierzytelność do któregokolwiek ze wspólników, a ten ma obowiązek wierzytelność zwrócić. Jeżeli jeden ze wspólników zwróci dług, ma on roszczenie regresowe do pozostałych wspólników o zwrot części, którą to oni byli zobowiązani oddać.