Procedura likwidacji GmbH wskutek rozwiązania na mocy uchwały wspólników

(Fot.: pexels.com)

Likwidacja niemieckiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością [Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH] wiąże się z koniecznością dochowania formalności, których spełnienie podlega kontroli przez właściwy sąd rejestrowy. Przebieg i wymogi dotyczące likwidacji GmbH zostały uregulowane w rozdziale 5 (§§ 60 – 77) niemieckiej ustawy dot. spółek z o.o. [Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung (GmbHG)].

Wśród przyczyn rozwiązania, a w konsekwencji likwidacji GmbH, ustawa wymienia m.in. upływ czasu obowiązywania umowy spółki, podjęcie przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki, wyrok sądu, wszczęcie postępowania upadłościowego, jak również sytuacje przewidziane w umowie spółki. Poniżej zawarto opis czynności prowadzących do skutecznej likwidacji GmbH wskutek podjęcia uchwały o rozwiązaniu spółki.

1. Uchwała o rozwiązaniu spółki

W pierwszej kolejności wymagane jest podjęcie przez zgromadzenie wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki, zgodnie z § 60 ust. 1 pkt 2 GmbHG.
O ile umowa spółki (statut) nie zawiera odmiennych postanowień, wymagane jest podjęcie powyższej uchwały większością 3/4 głosów. Uchwała o rozwiązaniu może również zostać podjęta przy rezygnacji ze zwołania i odbycia zgromadzenia wspólników, jeżeli reprezentowane jest 100 % kapitału zakładowego, zgodnie z zasadami ustawowymi. Ustawa GmbHG nie określa szczególnej formy podjęcia uchwały o rozwiązaniu, ponadto słowo „rozwiązanie” nie musi paść w treści uchwały, a decydująca jest jednoznaczna wola rozwiązania spółki.
Uchwała o rozwiązaniu jest skuteczna z chwilą podjęcia, o ile nie ustalono późniejszej daty wejścia w życie. W praktyce celowe i polecane wydaje się ustalenie terminu skuteczności uchwały wraz z końcem roku obrotowego, z uwagi na obowiązek sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji. Jeżeli nie została wskazana żadna data, decydująca jest chwila podjęcia uchwały. Jednakże ze względu na zobowiązanie do zadeklarowania zysku w myśl niem. Ustawy o podatku od osób prawnych [KStG], koniecznym jest ustalenie konkretnej daty rozwiązania spółki (por. § 11 KStG).
Od momentu uchwalenia rozwiązania, rozwiązana spółka jest zobowiązana do posługiwania się w oficjalnej korespondencji dodatkowego określenia wskazującego, że znajduje się w likwidacji, tj. X-GmbH in Liquidation albo X-GmbH i.L.

W myśl § 74 GmbHG uchwała o rozwiązaniu spółki powinna również wskazywać, kto będzie przechowywał dokumenty księgowe i dokumentację urzędową spółki po zakończeniu likwidacji.
Ziszczenie się pozostałych przyczyn rozwiązania spółki (wymienionych w § 60 GmbHG), które zostały zasygnalizowane na wstępie, wywołuje skutki tożsame z podjęciem uchwały o rozwiązaniu spółki.
Wraz z rozwiązaniem spółki wygasa umocowanie członków zarządu do reprezentacji spółki w obrocie prawnym. Mocą uchwały Zgromadzenia wspólników należy powołać likwidatora/likwidatorów spółki. Może nim być dotychczasowy członek zarządu spółki, co w wielu wypadkach przewiduje również umowa spółki.
Osobowość prawna rozwiązanej spółki (spółki w likwidacji) jest kontynuowana, jednakże zmianie ulega jej charakter uczestnictwa w obrocie prawnym, tj. przedmiotem spółki przestaje być działalność gospodarcza, lecz zmierzanie do likwidacji majątku spółki, a więc realizacji aktywów i spłaty zobowiązań. Dopiero z chwilą dokonania zupełnej i skutecznej likwidacji byt prawny spółki wygasa i podlega ona wykreśleniu z rejestru handlowego.

2. Zgłoszenie uchwały o rozwiązaniu spółki oraz wskazanie likwidatorów w rejestrze handlowym

Rozwiązanie spółki w drodze uchwały wspólników lub upływ czasu, na jaki spółka została zawiązana, musi zostać zgłoszone w celu dokonania wpisu do rejestru handlowego, zgodnie z § 65 ust. 1 GmbHG . Powyższe zgłoszenie do rejestru handlowego może nastąpić jedynie za pośrednictwem notariusza. Zgłoszenie do rejestru handlowego zostaje podpisane przez likwidatorów spółki przed notariuszem i zostaje wniesione przez notariusza do właściwego sądu rejestrowego. W treści zgłoszenia do rejestru handlowego zawarte jest oświadczenie nowo powołanych likwidatorów, że przeciwko ich powołaniu jako likwidatorów nie przemawiają żadne powody natury prawnokarnej lub z zakresu przepisów dot. działalności gospodarczej i wykonywania zawodu. Obowiązek złożenia takiego oświadczenia ma również miejsce w przypadku powołania do pełnienia funkcji likwidatora dotychczasowego członka zarządu spółki. Istniejące dotychczasowo stosunki prokury pozostają w mocy i są ujęte we wpisie do rejestru handlowego.

3. Rola likwidatorów

Likwidacja spółki GmbH ma na celu podział majątku spółki pomiędzy wspólników, zgodnie z § 72 GmbHG. W tym celu likwidatorzy obejmują rolę reprezentacji spółki na zewnątrz z chwilą ich zgłoszenia (wpisu) do rejestru handlowego. Ich najważniejsze obowiązki zostały uregulowane w §§ 70-73 GmbHG.
Zadaniem likwidatorów jest zakończenie bieżącej działalności i realizacja zobowiązań rozwiązanej spółki. Dopuszczalne jest prowadzenie wszelkich działań służących likwidacji oraz ewentualne zawieranie nowych umów. Najpóźniej w terminie wskazanym w uchwale o likwidacji należy sporządzić bilans likwidacyjny wraz z raportem wyjaśniającym, natomiast do końca każdego roku obrotowego sporządzić należy sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie o sytuacji spółki.
Szczególnie istotne jest, że likwidatorzy są zobowiązani również do przeprowadzenia tzw. wezwania wierzycieli.

4. Publikacja rozwiązania spółki i wezwanie wierzycieli

Rozwiązanie spółki powinno zostać opublikowane przez likwidatorów w Monitorze Federalnym [Bundesanzeiger]. Jednocześnie wierzyciele zostają wezwani do zgłoszenia się w celu dochodzenia ewentualnych roszczeń. To wezwanie wierzycieli musi nastąpić niezależnie od ogłoszenia sądu rejestrowego. Bez takiego wezwania w formie ogłoszenia w Monitorze Federalnym i ewentualnie w inny sposób określony przez statut, zasadniczo nie może dojść do wykreślenia spółki. Nie jest przewidziany termin dla tego ogłoszenia. Jednakże w myśl § 73 ust. 1 GmbHG wraz z publikacją wezwania wierzycieli rozpoczyna się przewidziany ustawą tzw. 1 rok zawieszenia [Sperrjahr].

5. Kontynuacja GmbH

Pod warunkiem, że nie rozpoczęto jeszcze podziału spółki pomiędzy wspólników, a przyczyna rozwiązania została usunięta, egzystencja spółki co do zasady może być kontynuowana na mocy uchwały wspólników. Ewentualna kontynuacja spółki w wyniku podjętej uchwały podlega wpisaniu do rejestru handlowego.

6. Tzw. rok zawieszenia / blokady, podział likwidacyjny majątku spółki pomiędzy wspólników

Po upływie 1 roku (tzw. roku zawieszenia; Sperrjahr) oraz zakończeniu działalności spółki, następuje podział pozostałego w spółce majątku pomiędzy jej wspólników.
Wraz z dokonaniem podziału majątku pomiędzy wspólników likwidacja spółki jest zakończona.

7. Wykreślenie spółki z rejestru, utrata osobowości prawnej

W momencie zakończenia likwidacji, likwidatorzy stają się zobowiązani do zgłoszenia do rejestru handlowego faktu wygaśnięcia spółki, zgodnie z § 74 ust. 1 GmbHG
Wraz ze zgłoszeniem należy przedłożyć w sądzie rejestrowym dowód dokonania ogłoszenia oświadczenia o rozwiązaniu spółki wraz z wezwaniem wierzycieli. Nadto do tego momentu musi zostać określone na mocy uchwały wspólników, komu zostaną powierzone na okres 10 lat księgi i pisma spółki do przechowania.
Sąd rejestrowy dokonuje kontroli, czy likwidacja faktycznie jest zakończona. Z urzędu sąd weryfikuje, czy likwidacja przeprowadzona została zgodnie z przepisami (m. in. na podst. analog. zast. § 26 FamFG). W tym celu sąd może przykładowo zwrócić się o stanowisko do niem. urzędu skarbowego [Finanzamt] dot. tego, czy złożony został końcowy bilans likwidacji oraz czy zakończono rozliczenie podatkowe. W razie wątpliwości lub zastrzeżeń wpis o usunięciu spółki z rejestru handlowego zostanie wstrzymany do momentu pełnego zakończenia spraw spółki.
Wraz z wykreśleniem z rejestru handlowego spółka traci osobowość prawną.
Księgi i pisma spółki powinny być przechowywane przez okres 10 lat przez jednego ze wspólników lub osobę trzecią, zgodnie z § 74 ust. 2 GmbHG. Ponadto istnieje szereg terminów i obostrzeń z zakresu prawa podatkowego wynikających z § 147 AO [niem. ordynacji podatkowej].

8. Uwaga dot. odmiennej procedury dla postępowania upadłościowego

Jak wskazano wyżej, obok omówionej uchwały o rozwiązaniu, wśród przyczyn rozwiązania spółki § 60 GmbHG wymienia również wszczęcie postępowania upadłościowego. Należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku postępowania upadłościowego nie znajdą zastosowania opisane powyżej kroki, lecz likwidacja przeprowadzana jest w ramach ściśle określonych reguł postępowania upadłościowego.