Odpowiedzialność przewoźnika w prawie niemieckim – transport towarów

Fot.: pexels.com

Prawo niemieckie, podobnie jak prawo polskie, przewiduje możliwość zawarcia umowy mającej za przedmiot przewóz towarów, tzw. umowę przewozu. Treść niemieckiej umowy przewozu, uregulowanej w §§ 407 i n. niemieckiego kodeksu handlowego (dalej: HGB), stanowi zobowiązanie przewoźnika do przewiezienia towaru do miejsca przeznaczenia oraz przekazania tego towaru odbiorcy w miejscu przeznaczania. Zagadnienia dotyczące odpowiedzialności przewoźnika reguluje również niemiecki kodeks handlowy. Omawiając wspomnianą problematykę należy podkreślić, że odnosi się ona nie tylko do działań i zaniechań samego przewoźnika, ale także działań i zaniechań osób zatrudnionych przez przewoźnika, także tymczasowo. Na dodatek, w kręgu osób, których działania objęte są zakresem odpowiedzialności przewoźnika znajdują się także pracownicy wypożyczeni przez przewoźnika oraz członkowie rodziny przewoźnika, którzy w jego przedsiębiorstwie świadczą pracę, o czym stanowi § 428 HGB. Wypada wspomnieć, że jeżeli przewoźnik obowiązki wykonywał przy pomocy innych osób, to ciężar odpowiedzialności za ich działania będzie na nim spoczywał.

Wykonanie umowy przewozu

Wykonanie umowy przewozu następuje na podstawie listu przewozowego, którego zadaniem jest potwierdzenie zawarcia umowy przewozu o określonej treści oraz przekazania towaru przez przewoźnika, co wynika z § 409 HGB. Przyjmuje się, że towar dotarł do odbiorcy w stanie zgodnym z treścią umowy przewozu, jeżeli przewoźnik nie powziął informacji o jego uszkodzeniu czy utracie. O ewentualnej utracie towaru lub jego zauważalnym uszkodzeniu przewoźnik powinien być bowiem  poinformowany przez odbiorcę lub wysyłającego w chwili, w której towar jest przyjmowany. Jeżeli takiej informacji nie powziął, należy przyjąć, że towar dotarł do odbiorcy w stanie nienaruszonym. Co ważne, fakt uszkodzenia lub utraty towaru może zostać zgłoszony przewoźnikowi także w późniejszym terminie, tj. w przeciągu siedmiu dni licząc od momentu dostawy. Chodzi o sytuacje, w których uszkodzenie czy utrata towaru były w momencie przyjmowania towaru niezauważalne. Jeżeli zgłoszenie we wskazanym terminie nie nastąpi, zakłada się, że dostarczony towar został dostarczony w stanie zgodnym z zapisami umowy.

Zasady odpowiedzialności przewoźnika

Zasady odpowiedzialności przewoźnika uregulowane zostały w § 425 HGB. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w wyniku utraty całkowitej lub utraty częściowej towaru albo jego uszkodzenia powstanie szkoda, osobą za nią odpowiedzialną będzie przewoźnik. Aby można było mówić o odpowiedzialności przewoźnika, utrata lub uszkodzenie towaru powinno:

• mieć miejsce w czasie od jego przejęcia do transportu aż do momentu, w którym został dostarczony

lub

• wynikać z faktu, że przekroczony został termin dostawy.

Należy podkreślić, że pod pojęciem szkody rozumiemy zarówno tę, która dotyka towaru, jak i tę o charakterze majątkowym.

§ 429 HGB wyznacza granicę odszkodowania, do którego zapłaty zobowiązany jest wówczas przewoźnik. Jeśli towar zostanie uszkodzony, przewoźnik będzie zobowiązany do zapłaty odszkodowania wynoszącego tyle, co różnica pomiędzy wartością towaru nieuszkodzonego, według stanu w miejscu i czasie jego przejęcia do transportu, a wartością towaru, jaką można byłoby mu przypisać w miejscu i czasie, w którym miał być przejęty. Również w przypadku całkowitej lub częściowej utraty towaru, na przewoźniku ciąży obowiązek uiszczenia odszkodowania. Jego wysokość ustala się wyznaczając wartość, jaką miał towar w miejscu i momencie, w którym został przejęty do transportu. Wypada wspomnieć, że proces ustalenia wysokości szkody również może wiązać się z pewnymi kosztami i ich pokrycie leży po stronie przewoźnika, co wynika wprost z § 430 HGB. Mowa na przykład o wynagrodzeniu dla rzeczoznawczy. Ustalając wspomniane wartości bierze się pod uwagę rynkowe lub średnie ceny.

Wyłączenie odpowiedzialności przewoźnika

 Regulacje niemieckiego prawa stanowią o przypadkach, w których odpowiedzialność przewoźnika będzie wyłączona lub ograniczona (§§ 426, 427 HGB). Ma to miejsce, jeżeli przewoźnik, jego pracownik lub osoby, z których pomocy korzystał, mimo dołożenia największej staranności nie mogły zapobiec powstaniu szkody lub utracie towaru, a także powstałymi w związku z tym skutkami. Kiedy przewoźnik będzie mógł się uchylić od odpowiedzialności? Między innymi wtedy, gdy to wysyłający spowodował, że szkoda zaistniała. O odpowiedzialności przewoźnika nie będzie także mowy, gdy na szkodę  miała wpływ wyjątkowa wada towaru lub działanie odbiorcy.